นวัตกรรมการเรียนการสอน รูปแบบการสอนตามวัฎจักรการเรียนรู้หรือ 4
MAT
ทฤษฏี/ หลักการ/ แนวคิดของรูปแบบ
(ทั้งนี้จะรวมทั้งความหมายและความสำคัญของนวัตกรรมตามรูปแบบไว้ด้วย)
แม็คคาร์ธี (อ้างใน
ศักดิ์ชัย นิรัญทวี และไพเราะ พุ่มมั่น , ๒๕๔๗ . ๗-๑๑)
พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนนี้ขึ้นจากแนวคิดของโคล์ป (Kolb)ซึ่งอธิบายว่าการเรียนรู้เกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ของ ๒ มิติ คือการรับรู้
(perception) และกระบวนการจัดทำข้อมูล (processing) การรับรู้ของบุคคลมีสองช่องทาง คือผ่านประสบการที่เป็นรูปธรรม
และผ่านทางความคิดรวบยอดที่เป็นนามธรรม ส่วนกระบวนการจัดการข้อมูลที่จะรับรู้นั้น
มี ๒ ลักษณะเช่นเดียวกัน คือ การลงมือทดลองปฏิบัติ และการสังเกตโดยใช้ความคิดอย่างไตร่ตรอง เมื่อลากเส้นตรงของช่องทางการรับรู้ ๒ ช่องทาง
และเส้นตรงของกระบวนการจัดกระทำข้อมูลเพื่อเกิดการเรียนรู้มาตัดกัน
แล้วเขียนเป็นวงกลมจะเกิดพื้นที่เป็น ๔
ส่วนของวงกลม
ซึ่งสามารถแทนลักษณะการเรียนรู้ของผู้เรียนได้ ๔ แบบ คือ
แบบที่ ๑ เป็นผู้เรียนที่ถนัดจิตรนาการ
เพราะมีการรับรู้ผ่านทางประสบการณ์ที่เป็นรูปธรรม
และใช้กระบวนการจัดกระทำข้อมูลด้วยการสังเกตอย่างไตร่ตรอง
แบบที่ ๒ เป็นผู้เรียนที่ถนัดการวิเคราะห์
เพราะมีการรับรู้ผ่านประสบการณ์ที่เป็นนามธรรม และชอบใช้กระบวนการสังเกตอย่างไตร่ตรอง
แบบที่ ๓ เป็นผู้เรียนที่ถนัดใช้สามัญสำนึก
เพราะมีการรับรู้ผ่านทางความคิดรวบยอดที่เป็นนามธรรม และชอบใช้กระบวนการลงมือทำ
แบบที่ ๔ เป็นผู้เรียนที่ถนัดในการปรับเปลี่ยน เพราะมีการรับรู้ผ่านทางประสบการณ์ที่เป็นรูปธรรม
และชอบใช้กระบวนการลงมือปฏิบัติ
แมคคาร์ธีและคณะ ได้นำความคิดของโคล์ป
มาประกอบกับแนวคิดเกี่ยวกับการทำงานของสมองทั้งสองซีก
ทำให้เกิดเป็นแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้คำถามหลัก ๔ คำถาม
คือ ทำไม อะไร อย่างไร
และถ้า
ซึ่งสามารถพัฒนาผู้เรียนที่มีลักษณะการเรียนรู้แตกต่างกันทั้ง ๔ แบบให้สามารถใช้สมองทุกส่วนของตนในการพัฒนาศักยภาพของตนได้อย่างเต็มที่ ดังจะแสดงในภาพ วงกลมวัฎจักรการเรียนรู้หรือ 4
MAT ที่จะแสดงต่อไป
วัตถุประสงค์ของรูปแบบ
เพื่อช่วยให้นักเรียนมีโอกาสได้ใช้สมองทุกส่วน
ทั้งซีกซ้ายและซีกขวา ในการสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ตนเอง
กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบ
การเรียนการสอนตามวัฎจักรการเรียนรู้ 4 MAT
มีขั้นตอนดำเนินการ ๘ ขั้นตอน ดังนี้
ขั้นตอนที่ ๑ การสร้างประสบการณ์
ผู้สอนเริ่มต้นจากการจัดประสบการณ์ให้แก่ผู้เรียนให้เห็นคุณค่าของเรรื่องที่เรียนด้วยตนเอง ซึ่งจะช่วยให้ผู้เรียนสามารถตอบคำถามได้ว่าทำไมจึงต้องเรียนรู้เรื่องนี้
ขั้นตอนที่ ๒ การวิเคราะห์ประสบการณ์ หรือสะท้อนความคิดจากประสบการณ์ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดความตระหนักรู้
และยอมรับความสำคัญของเรื่องที่จะเรียน
ขั้นตอนที่ ๓ การพัฒนาการประสบการณ์เป็นความคิดรวบยอดหรือแนวคิด
เมื่อผู้เรียนเห็นคุณค่าของเรื่องที่จะเรียนแล้ว
ผู้สอนจึงจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถสร้างความคิดรวบยอดขึ้นด้วยตนเอง
ขั้นที่
๔ การพัฒนาความรู้ความคิด
เมื่อผู้เรียนมีประสบการณ์และเกิดความคิดรวบยอดหรือแนวคิดพอสมควรแล้ว
ผู้สอนกระตุ้นให้ผู้เรียนพัฒนาความรู้ความคิดของตนให้กว้างขวางและลึกซึ้งขึ้น
โดยการให้ผู้เรียนศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากแหล่งความรู้ที่หลากหลาย การเรียนรู้ในขั้นที่ ๓ และ ๔
นี้คือการตอบคำถามว่า สิ่งที่ได้เรียนรู้คือ อะไร
ขั้นที่ ๕
การปฏิบัติตามแนวคิดที่ได้เรียนรู้ ในขั้นนี้ผู้สอนจะเปิดโอกาสให้ผู้เรียนนำความรู้ความคิดที่ได้รับมาทดลองปฏิบัติจริง
และศึกษาผลที่เกิดขึ้น
ขั้นที่ ๖
การสร้างสรรค์ชิ้นงานของตนเอง
จากการปฏิบัติตามแนวคิดที่ได้เรียนรู้ในขั้นที่แล้ว
ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้จุดเด่นจุดด้อยของแนวคิด ความเข้าใจแนวคิดนั้นจะกระจ่างขึ้น
ในขั้นนี้ผู้สอนควรกระตุ้นให้ผู้เรียนพัฒนาความสามารถของตน
โดยการนำความรู้ความเข้าใจนั้นไปใช้หรือปรับประยุกต์ใช้ในการสร้างสรรค์ชิ้นงานที่เป็นความคิดสร้างสรรค์ของตนเอง
ขั้นที่ ๗
การวิเคราะห์ผลงานและแนวทางในการนำไปประยุกต์ใช้
เมื่อผู้เรียนได้สร้างสรรค์ชิ้นงานของตนตามความถนัดแล้วผู้สอนควรเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้แสดงผลงานของตน ชื่นชมกับความสำเร็จ
และเรียนรู้ที่จะวิพากษ์วิจารณ์อย่างสร้างสรรค์
รวมทั้งรับฟังข้อวิพากษ์วิจารณ์ เพื่อปรับปรุงงานของตนให้ดีขึ้น
และนำไปประยุกต์ใช้ต่อไป
ขั้นที่ ๘
การแลกเปลี่ยนความรู้ความคิด
ขั้นนี้เป็นขั้นของการขยายขอบข่ายของความรู้โดยการแลกเปลี่ยนความรู้ความคิดแก่กันและกัน
และร่วมกันอภิปรายเพื่อนำไปเชื่อมโยงกับชีวิตจริงและอนาคต คำถามหลักในการอภิปรายก็คือ ถ้า....? ซึ่งอาจนำไปสู่การเปิดประเด็นใหม่
สำหรับผู้เรียนในการเริ่มต้นวัฎจักรการเรียนรู้ในเรื่องใหม่ต่อไป
ผลที่ผู้เรียนจะได้รับจากการเรียนรู้ตามรูปแบบ
ผู้เรียนจะสามารถสร้างความรู้ด้วยตัวเองในเรื่องที่เรียน จะเกิดความรู้ความเข้าใจและนำความเข้าใจนั้นไปใช้ได้
และสามารถสร้างผลงานที่เป็นความคิดสร้างสรรค์ของตนเอง รวมทั้งได้พัฒนาทักษะกระบวนการต่าง ๆ
อีกจำนวนมาก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น